LIFE
Μια συνέντευξη εκ βαθέων έδωσε ο Χανιώτης συγγραφέας Ιωσήφ Αλυγιζάκης εν όψει της παρουσίασης του νέου του βιβλίου, «Σε ψάχνω στο Χρόνο».
Η συνέντευξη αποτελεί ουσιαστικά μια φιλική από καρδιάς και εκτός… ορίων συζήτηση, με την φιλόλογο Βίκυ Κόλλια. Οι δυο τους συνδέονται με στενή φιλία τα τελευταία χρόνια, ενώ η κ. Κόλλια θα είναι και η παρουσιάστρια της εκδήλωσης για την παρουσίαση της νέας συγγραφικής προσπάθειας του Χανιώτη λογοτέχνη, η οποία θα φιλοξενηθεί στις 7 Ιουνίου στο Νεώριο του Μώρο.
Συνέντευξη στη φιλόλογο-δημοσιογράφο Βίκυ Κόλλια
-Γιατί από όλους τους ήρωες της ελληνικής και της παγκόσμιας ιστορίας επιλέξατε ένα πρόσωπο όπως ο Θεόδωρος;
-Οι ήρωες ίπτανται σαν σμήνη ευκαιριών έμπνευσης πάνω απ’ το κεφάλι του συγγραφέα. Το ζητούμενο γι αυτόν είναι ν’ απλώσει το χέρι και να επιλέξει το σωστό ερέθισμα τη στιγμή που το χρειάζεται. Ο Θεόδωρος ή Τεό Λαρέντης, ο κεντρικός ήρωας του νέου μου μυθιστορήματος με τίτλο “Σε ψάχνω στο χρόνο” αντιπροσωπεύει έναν άνθρωπο που έχει γνωρίσματα όπως και άλλοι ήρωες έργων της ίδιας χρονικής περιόδου.
Φαίνεται να είναι ένας νεαρός που έχει τέτοια ταλέντα ώστε να ξεχωρίσει και ν’ αναδείξει τον εαυτό του. Είναι πεισματάρης στις αποφάσεις του, δυναμικός, υπερκινητικός κι αυθόρμητος στις κινήσεις του και με κάτι που ανά τις γενιές μόνο λίγοι έχουν: τις ευαίσθητες κεραίες να διαβάζει όχι μόνο την εποχή του αλλά και πέρα από αυτήν. Ήθελα ο ήρωάς μου να είναι ελληνικής καταγωγής και να παλεύει με τα κοινωνικά στοιχειά που βασανίζουν τους νέους της γενιάς του.
-Το γεγονός ότι ήταν αεροπόρος και μάλλον ο πρώτος Έλληνας πιλότος ήταν σκόπιμο; Θέλατε να προκαλέσετε το κατεστημένο του »ανδροπρεπούς »στρατιωτικού;
-Το ανδροπρεπές και ο επαγγελματικός προσανατολισμός είναι έννοιες που δεν έχουν να κάνουν η μια με την άλλη –άσχετα αν στην Ελλάδα αιθεροβάμονα επιλέγουμε ακόμα και σήμερα να βαυκαλιζόμαστε με αυτή την οπτική. Επί χρόνια είχα την επιθυμία να συγγράψω ένα ελληνικό ιστορικό μυθιστόρημα, μια ιστορία αγάπης με ιστορικό υπόβαθρο και με ξεκάθαρα φιλομόφυλο περιεχόμενο, όσο υπερβολικά φιλόδοξο ή τολμηρό κι αν χαρακτηρίζεται αυτό από κάποιους.
Κάτι τέτοιο όμως εν τη γεννέσει του εμπεριείχε αρκετές δυσκολίες κι εμφανείς ή αφανείς παγίδες όπως, σε ποια ελληνική ιστορική περίοδο να αναφερθώ, αν αυτή μπορούσε να εντάξει μέσα της και μια πιθανή τέτοια σχέση. Κι όταν ακόμα βρισκόταν η χρονική τοποθέτηση, θα έπρεπε να γίνει μελέτη για το πως, υπό ποιες συνθήκες και με ποιο εύρος χαρακτήρων θα ενσωματωνόταν το στοιχείο αυτό ως αναπόσπαστο χαρακτηριστικό της όλης πλοκής. Θα έπρεπε δηλαδή να λάβω υπόψη τα όρια στα ήθη, τις γεωγραφικές, κοινωνικές δομές αλλά και ιδιαιτερότητες στις συγκεκριμένες περιόδους.
Αφού είχα κατά νου διάφορα χρονικά διαστήματα κατά τα οποία θεώρησα ότι θα μπορούσα να καταπιαστώ, επέλεξα ως βασικό αφηγηματικό κορμό το μεταίχμιο πριν το τελείωμα και λίγο μετά την αρχή του εικοστού αιώνα. Εποχή ορόσημο με απίστευτες αλλαγές στο πέρασμα από μια εκατονταετία σε μια άλλη.
Ήταν καταλυτικό σημείο απόφασης για την επιλογή της περιόδου το ότι βρέθηκαν στα χέρια μου στοιχεία για τους πρώτους πιλότους στην Ευρώπη απ’ τις αρχές του 1900. Θα μπορούσαν οι χαρακτήρες μου ευκολότερα να είναι άλλων εθνοτήτων όμως ήθελα το έργο μου να έχει κεντρικούς ήρωες Έλληνες –ή έστω και Έλληνες.
Οι πρώτοι ευρωπαίοι πιλότοι, ουσιαστικά οι Γάλλοι, με οδήγησαν στους αντίστοιχους δικούς μας. Κι εκεί είναι που ανοίχτηκε στην έρευνά μου μια γκάμα πιθανών χαρακτήρων. Οι ήρωές μου με τις υποστάσεις τους και τη ζωή που αποφασίζουν να διάγουν προκαλούν γιατί απλά, οι άλλοι τους προκαλούν.
-Πόσο δύσκολο ήταν να αναζητήσετε στοιχεία ‘έγκριτα για τις περιοχές της Ελλάδας και της Ευρώπης όπου εκτυλίσσεται το μυθιστόρημα;
-Ψάχνοντας για περιοχές, εκ των πραγμάτων έπρεπε ταυτόχρονα να επιλέξω και χρονική τοποθέτηση. Ήθελα να ξεφύγω από την αρχαιοελληνική πραγματεία – πιο στρωμένο έδαφος για να βρεθούν έτοιμοι χαρακτήρες. Έτσι, θέλησα να δημιουργήσω μια πιο καινοτόμα μυθοπλασία με ιστορικό υπόβαθρο και βλέψη προς το σήμερα. Το μυθιστόρημά μου «Σε ψάχνω στο χρόνο» ταξίδεψε ερευνητικά, δομικά, συγγραφικά από το 2012 μέχρι το 2016, όπου κι αισθάνθηκα ότι ολοκληρώθηκε για να πει αυτό που έπρεπε να πει. Τα ιστορικά και πραγματολογικά στοιχεία βρέθηκαν με αρκετό κόπο μέσω έρευνας σε διαδίκτυο, αφηγήσεις και βιβλιοθήκες σχηματίζοντας λίστες δεδομένων, οι οποίες προσθαφαιρούνταν μέχρι να χωνευτούν όσο πιο ουσιωδώς μινιμαλιστικά μπορούσαν στη βιωματικότητα της αφήγησης.
-Πιστεύετε ότι η αποδοχή-ένταξη ενός ανθρώπου “non straight” στην ελληνική επαρχία και στα αστικά κέντρα της τότε εποχής ήταν προβληματική;
-Ο όρος “non straight”, όπως και οι παρόμοιοι μ’ αυτόν, είναι εντελώς σημερινός. Εδώ όμως ανοίγεται ένα ζήτημα ως προς το τι θεωρούνταν διαφορετικό πριν εκατό χρόνια, πως το κατέγραφε η κοινωνία και πως το βίωναν οι ίδιοι οι ‘διαφορετικοί’ –αυτός μάλιστα είναι σκόπιμα και ο τίτλος ενός από τα εικοσιτρία κεφάλαια του βιβλίου. Ήταν και ένα αρκετά δύστροπο κομμάτι να ανταπεξέλθουν οι ήρωες σε ένα δεδομένο που και για τους ίδιους εκείνη την εποχή ήταν η απόλυτη ρήξη στο ηθικολογικό κατεστημένο. Μιλάμε για αντιστοιχία ζευγαριών όπως οι Ρεμπώ-Βερλαίν και Γουάιλντ-λόρδος Ντάγκλας.
Στην περίπτωση των δικών μου χαρακτήρων έδωσε την σκυτάλη ο Πιέρ, εύπορος παριζιάνος μποέμης και με ερωτική κουλτούρα που αποτέλεσε εφαλτήριο για να δομηθεί η σχέση των δυο πρωταγωνιστών: Πιερ-Θεόδωρος. Το ζητούμενο ήταν να εισαχθεί ένας κεντρικός χαρακτήρας που να μπορεί να ενταχθεί στα δεδομένα της δικής μου υφής στη μυθοπλασία. Αφού τελικά πάρθηκε η απόφαση για την επιλογή του χαρακτήρα, βρέθηκε και μαζεύτηκε ένας αξιοσημείωτος όγκος στοιχείων.
Στην πορεία όμως ο χαρακτήρας απλώθηκε και επανατοποθετήθηκε σε κάτι που δεν είχε τόση σχέση με τον πραγματικό. Τέθησαν στο τραπέζι στοιχεία που αφορούσαν κατά πολύ λιγότερο σε προσωπικό επίπεδο τον συγκεκριμένο άνθρωπο, μιας που είναι ελάχιστα τα ιστορικά ίχνη που ξέρουμε γι αυτόν. Μαζεύτηκαν όμως πολύ περισσότερα δεδομένα ως προς την εποχή, τα ενδιαφέροντα, πιθανά βιώματα καθώς και πώς αυτά συνδέθηκαν ή εξελίχτηκαν.
Το να βρεις τα πραγματολογικά στοιχεία που χρειάζονται οι χαρακτήρες και να τα ενδύσεις γύρω από αυτούς σαν κομμάτι της ζωής τους χωρίς να έχει ο αναγνώστης την εντύπωση ότι διαβάζει κατεβατά από σελίδες εγκυκλοπαίδειας είναι αρκετά απαιτητικό δομικό στοιχείο του μυθιστορήματος που επιθυμώ.
-Αντίστοιχα στην Ευρώπη παρουσιάζετε τα πράγματα πιο ελεύθερα; Ήταν; Ή κατ’ επίφασιν;
-Μην ξεχνάμε ότι όταν λέμε ‘Ευρώπη’ εκείνης της εποχής, έχουμε στο μυαλό μας μάλλον τη Μεγάλη Βρετανία, τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ιταλία. Μην ξεχνάμε επίσης ότι η Ελλάδα δεν έζησε ποτέ αναγέννηση και προπάντων διαφωτισμό. Ούτε βίωσε η χώρα βιομηχανική επανάσταση ούτε απέκτησε αστική τάξη, η οποία να αναζητήσει και το αστικό μυθιστόρημα, ως λογικό καλλιτεχνικό συνεπακόλουθο, κάτι που εμείς δυστυχώς δεν είχαμε.
Οι δικές μας αντιστοιχίες λογοτεχνικά έγιναν με χρονοκαθυστέρηση δεκαετιών και ήταν πιο ηθικολογικού περιεχομένου. Λογικό λοιπόν ήταν ν’ αναπτυχθεί στα μεγάλα αστικά κέντρα ευρωπαϊκών χωρών μια πιο διευρυμένη και πολύπλοκη κοινωνική δομή που ήταν άγνωστη, λόγω πολιτικο-κοινωνικών καταστάσεων, στην Ελλάδα.
-Ο Τεό είναι ένας ταξιδευτής… Αγαπάει την περιπλάνηση…την περιπέτεια. Πώς συνδυάζεται αυτό με τον συνεσταλμένο του χαρακτήρα; Είναι ένας »Οδυσσέας »των αρχών του 20ου αιώνα;
-Ο Θεόδωρος ή Τεό δεν θα έλεγα ότι είναι συνεσταλμένος άνθρωπος. Είναι νεανικά αυθόρμητος. Και όπως όλοι οι νέοι μπορεί να διακατέχεται και από τον συγκρατημένο σκεπτικισμό της απειρίας και έλλειψης γνώσης δεδομένων. Ο Θεόδωρος όμως ήταν ένας νέος που είχε το θάρρος να κόβει συνεχώς τον μίτο της Αριάδνης και να βρίσκει πάντα ο ίδιος μια αρχή για ό,τι καταπιανόταν στη ζωή του.
Ήταν από εκείνους τους Έλληνες που αν καταγόταν από μεγάλο τζάκι και είχε και την κατάλληλη παιδεία και γνώση θα διέπρεπε σε εθνικό αν όχι σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Αυτού του βεληνεκούς ο Έλληνας ήταν πάντα κι από ένας Οδυσσέας για την εκάστοτε εποχή του.
-Η σχέση του με την πατρίδα του; Η Ελλάδα τον μάγευε αλλά και τον έδιωχνε;
-Ο Θεόδωρος αγαπούσε την οικογένειά του κι ήταν λάτρης του τόπου ως φυσικό περιβάλλον αλλά ενσυνείδητα όχι ιδιαίτερα φιλόπατρις. Μπορούσε να διαβλέψει ότι οτιδήποτε κι αν γινόταν από τους πολιτικούς ήταν για συμφέροντα δικά τους ή κάποιων άλλων από την υπόλοιπη Ευρώπη. Μπορούσε να δει ότι από αλλού ερχόταν οι ευκαιρίες της ζωής που επιθυμούσε να βιώσει στο πετσί του κι ένιωθε ότι αναπόφευκτα έπρεπε να ταξιδέψει αλλού για να τις βρει.
-Σας έχουν εκπλήξει οι ήρωές σας; Ποιος και που; Τους απελευθερώνετε ή τους χειραγωγείτε;
-Σε όλα μου τα έργα, αλλιώς ξεκινώ τους ήρωές μου κι αλλού εκείνοι αποφασίζουν να πάνε και να καταλήξουν. Ήταν πολύ δύσκολη η στιγμή που ο Θεόδωρος πήρε την απόφαση που πήρε προς το τέλος του μυθιστορήματος. Σε κάτι τέτοιες στιγμές είναι που ενώ ξέρω προς τα που με κατευθύνει ο ήρωας, συνεχίζω να γράφω συγκλονισμένος ακόμα κι όταν γνωρίζω που οδηγείται, ενώ αυτός δεν το ξέρει.
-Οι χρονικοί εγκιβωτισμοί που πραγματοποιείτε έχουν μεγάλο ενδιαφέρον. Ποια από τις περιόδους της Ελληνικής ιστορίας στις οποίες αναφέρεστε θεωρείτε πιο καθοριστική για την διαμόρφωση της σύγχρονης Ελλάδας;
-Το αφηγηματικό ενδιαφέρον σε αυτό το μυθιστόρημα είναι ότι παίζει πολύ με τον εγκιβωτισμό. Κατ’ αρχήν, υπάρχει ο αφηγητής Αλεξάντρ ο οποίος διηγήται τα δρώμενα ως νέος συγγραφέας στα 1971, μια ιστορία που για εκείνον αρχίζει το 1961 και την οποία ιστορία του είχε αφηγηθεί ο Πιερ ως προς τη γνωριμία του με τον Τεό ξεκινώντας από το 1899.
Τα χρονικά φλάσμπακ λειτουργούν για να δώσουν τις κατάλληλες ανάσες στην ιστορία και υπάρχει το δομικό αφηγηματικό στοιχείο των προσωπικών γραμμάτων και του ημερολογίου που επίσης πιστεύω ότι προσδίδει ισχύ στην οικονομία μέσα στο κείμενο. Το χρονικό ρείθρο ανάμεσα σε δέκατο-έννατο και εικοστό αιώνα ήταν καθοριστικό για τη σύγχρονη Ευρώπη αλλά και τον κόσμο ολόκληρο. Αυτό καθόρισε και την επιλογή μου για τούτο το μυθιστόρημα.
-Τελικά, σύμφωνα με τους ήρωες του βιβλίου σας, ο έρωτας έχει όρια;
-Ο έρωτας νομίζω ότι ποτέ δεν είχε όρια, όπως ποτέ δεν είχε φύλο. Η μονόχνωτη διάσταση που βιώνουμε συνήθως στις επαρχίες της χώρας ή του μυαλού μας είναι δεδομένα επίκτητα και επιβαλλόμενα για να εξυπηρετούν σκοπούς εξουσίας και αρχής - δυο καθεστωτικές έννοιες που οι ήρωές μου εκμεταλλεύονταν απ’ τη μια και αντιμάχονταν απ’ την άλλη όσο μπορούσαν με τον δικό τους τρόπο, με επιτυχία ή όχι.
-Ποιος από τους δύο εραστές αγάπησε πιο ειλικρινά και βαθιά τον άλλον;
-Τις περισσότερες φορές, αν όχι όλες, σε μια σχέση δεν δίνει ισόποσα ο ένας με τον άλλον. Η σχέση δεν είναι ζυγαριά ούτε μαθηματική εξίσωση. Εξάλλου, όσο καλά κι αν τα έχουν βρει δυο άνθρωποι μεταξύ τους, πάντα υπάρχουν οι εξωγενείς παράγοντες, όπως και στο μυθιστόρημά μου, που φρενάρουν αυτά που οι δυο έχουν ορίσει για την κοινή τους ζωή. Έτσι, ο καθένας από τους δυο κύριους ήρωες αγάπησε τον άλλο με τα δικά του δεδομένα, τα προσωπικά του στοιχεία, τις ανάγκες, τις βλέψεις, τα πάθη και τις εμπειρίες του.
-Πιστεύετε στο πεπρωμένο; Βάλατε την συνάντηση του νεαρού Αλεξάντρ με τον Πιέρ να είναι τυχαία;
-Νομίζω ότι αυτό είναι ένα ερώτημα που βασανίζει τον άνθρωπο από τότε που άρχισε να αντιλαμβάνεται την αίσθηση της έκτασης του χρόνου, του χρόνου του δικού του. Με αυτόν τον προβληματισμό καταπιάνεται και το βιβλίο μου.
Έρχονται στιγμές που κάποιοι άνθρωποι εμφανίζονται είτε ως δια μαγείας, είτε ως πεπρωμένο, είτε ως συγκυρία, ανάλογα πώς το έχουν ονοματίσει ανά τις εποχές και αυτοί οι άνθρωποι μπορούν να γίνουν καταλύτες στη ζωή κάποιων άλλων. Έτσι, βρέθηκε και ο Πιερ στη ζωή του Αλεξάντρ –για να γίνει ο καθοριστής που θ’ άνοιγε γι αυτόν έναν προσωπικό δίαυλο στο χρόνο.
-Θέτετε το θέμα της μετανάστευσης και με έντονη συγκινησιακή φόρτιση παρουσιάζετε μία ηρωίδα σας να αποχαιρετάει την οικογένειά της και να ξερριζώνεται αναζητώντας ένα πιο φωτεινό μέλλον αλλού…. Επηρεαστήκατε από το κύμα αποχώρησης των συμπατριωτών σας προς την Δύση τα τελευταία χρόνια;
-Πάντα οι άνθρωποι μετακινούνταν από έναν τόπο σε έναν άλλο. Η μετανάστευση είχε και έχει πολλά χαρακτηριστικά ένα απ’ τα οποία είναι η φτώχεια και η αναζήτηση πιο εύπορης και βιώσιμης ζωής –στοιχείο που οδηγεί να ψάξουμε την τύχη μας σε κάποια άλλη πατρίδα που μάλλον θεωρείται καλύτερη απ’ τη δική μας. Στην περίπτωση της ηρωίδας τέθηκε το ζήτημα ενός θεωρητικά καλού γάμου στην άλλη μεριά του Ατλαντικού. Η μετανάστευση δεν είναι καινούργιο φαινόμενο. Ανέκαθεν οι άνθρωποι μετακινούνταν και πάντα οι κοινωνίες ανακατεύονταν και αναδημιουργούνταν.
-Πιστεύετε ότι υπάρχει ερωτική και οικονομική εξάρτηση στο ζευγάρι των ηρώων σας;
-Σαφώς και υπάρχει και ερωτική και οικονομική εξάρτηση χωρίς όμως το δεύτερο να είναι τροχοπέδη για τον κεραυνοβόλο έρωτα που έζησαν, τη φιλία και την ερωτική τους σχέση. Ο έρωτας ποτέ δεν είναι ισομερής στη σχέση των δυο. Κάτι δίνει ο ένας και κάτι άλλο δίνει ο άλλος. Πάντα έτσι ήταν κι έτσι συμβαίνει και μεταξύ του Πιερ και του Τεό.
-Η σχέση του Τεό με τα ζώα είναι ιδιαίτερη…Τους ασκεί θετική επίδραση κι εκείνα τον μαγεύουν. Καλύπτει κενά αγάπης ο ήρωάς σας με τα ζώα που τον συνοδεύουν; Είναι ίσως υποκατάστατα των παιδιών που δεν θα μπορούσε να αποκτήσει;
-Τα ζώα παίζουν σημαντικό ρόλο στην εξελικτικότητα του Θεόδωρου. Αυτά τον βοηθούν να ωριμάσει φροντίζοντάς τα, του μαθαίνουν τι σημαίνει να νοιάζεσαι και να αγαπάς ανιδιοτελώς, του μαθαίνουν τα όρια της ελευθερίας, που ο άνθρωπος έχει υποτάξει μέσα από πολλές συμβάσεις. Όντα με πλήρη ενήλικη υπόσταση.
Τα ζώα δεν είναι πιθανά υποκατάστατα παιδιών, δεδομένο το οποίο δεν απασχόλησε τον ήρωα αλλά έπαιξαν πρωταγωνιστικό ρόλο στη ζωή του σχεδόν σαν ώριμοι άνθρωποι, σύντροφοι και συνεργάτες –σχέσεις που είχαν ομορφιά αλλά και πόνο. Τα συναισθήματα αυτά που αποκόμισε ο Τεό από τα ζώα τα έθεσε σε εφαρμογή στην κατοπινή του σχέση με τον Πιερ.
-Πώς φαντάζεστε το μέλλον των ηρώων σας στην Ελλάδα του σήμερα; Αν τους μεταφέρατε π.χ. με μία…χρονομηχανή στην Ελλάδα του 2017; Θα διεκδικούσαν δικαίωμα στην δημιουργία οικογένειας; Σε μία ευτυχισμένη ζωή;
-Μιλάτε εντελώς δυνητικά, πράγματα τόσο διαφορετικά σε κάθε σχέση ηρώων στο όποιο μυθιστόρημα, σε κάθε περίσταση, εποχή, γεωγραφικό μήκος και πλάτος, για θρησκευτικο-κοινωνικά και ιστορικά δεδομένα, που οι πρωταγωνιστές του βιβλίου θα μπορούσαν σίγουρα να έχουν μια άλλη ζωή.
Πιθανόν αυτοί οι δυο άνθρωποι, αν μπορούμε να μιλήσουμε για μια υποτιθέμενη αντιστοιχία στο σήμερα, να δημιουργούσαν και μια οικογένεια πιο αντισυμβατική με τα σημερινά ελληνικά δεδομένα. Δηλαδή, να αναζητούσαν την διαπροσωπική τους ευτυχία ως δυο μπαμπάδες με παιδιά, αν αυτό εννοείτε. Η έννοια της ευτυχίας είναι κάτι πολύ προσωπικό που αναπροσαρμόζεται και εξελίσσεται διαρκώς, όπως η γλώσσα και οι κοινωνίες.
-Θα επιλέγατε να γράψετε λογοτεχνία που αναφέρεται μόνο σε ετερόφυλες σχέσεις; Αν ναι, γιατί; Αν όχι, γιατί;
-Κάθε συγγραφέας που σέβεται τον εαυτό του, γράφει πρωτίστως για τον εαυτό του. Αν κάποιος γράφει σκεπτόμενος μόνο το αναγνωστικό κοινό, δεν είναι ειλικρινής ούτε με τον εαυτό του αλλά ούτε και με το κοινό που εν τέλει –αν είναι τυχερός- θα τον ακολουθήσει ουσιαστικά.
Κάντε το ίδιο ερώτημα σε όποιον καταξιωμένο συγγραφέα επιλέγει να καταπιάνεται μόνο με ετερόφυλες σχέσεις και νομίζω ότι θα σας απαντήσει το ίδιο. Ακόμα κι αυτοί που δεν γράφουν ομοερωτική λογοτεχνία και τολμούν να χρησιμοποιήσουν κάποιον ΛΟΑΤΚΙ+ ήρωα, ξέρουν ότι αυτός ο ήρωας θα είναι δευτερεύων ή τριτεύων γιατί δεν είναι το στοιχείο με το οποίο δύνανται να ενασχοληθούν έτσι ώστε να δουν το θέμα εκ βαθέων.
-Το θέμα της απιστίας θίγεται μέσα στο βιβλίο σας. Πώς μπορεί μία σχέση να είναι τόσο έντονη και ουσιαστική με την υπόνοια έστω της ύπαρξης τρίτου προσώπου μονόπλευρα ή αμφίπλευρα;
-Μέσα απ’ τα σπάργανά της, μια ερωτική σχέση διακατέχεται ενδόμυχα και υπό το απειλητικό πρίσμα ενός τρίτου προσώπου ως πιθανού καταλύτη –κάτι που δεν θα μπορούσα να μην το ενεργοποιήσω για την εξέλιξη αυτής της σχέσης.
Όσο γλυκιά, ρομαντική και σχετικά μη ωφελιμιστική κι αν είναι αυτή η σχέση, έρχεται η στιγμή κατά την οποία υφέρπεται η υπόνοια ότι αν όχι οι δυο, ίσως κάποιος τρίτος μπορεί μαεστρικά να δελεάσει και να προξενήσει ρήξη ανάμεσα στο ζευγάρι. Αυτή η ανασφάλεια είναι προφανώς αναπόσπαστο συστατικό, όσο δυο άνθρωποι επιλέγουν να καλύπτουν ο ένας τον άλλον μέσα απ’ το αντικαθρέπτισμα στις ματιές τους.
-Σας αρέσει να προκαλείτε με την θεματολογία σας; Ποιος είναι ο συγραφικός σας στόχος;
-Ποτέ δεν ήταν συγγραφικός μου αυτοσκοπός να προκαλέσω. Αυτό το κάνουν οι ήρωές μου. Εγώ υπηρετώντας τη συγγραφική μου ειλικρίνεια, απλά δεν μπορώ να γράψω για κάτι άλλο πλην των συγκεκριμένων ηρώων μου.
Αν αυτό προκαλεί, είναι κάτι που θα πρέπει να δει γιατί το αισθάνεται έτσι το μέρος εκείνο της κοινωνίας μας που το βιώνει κατ’ αυτόν τον τρόπο. Ούτως ή άλλως, ένας συγγραφέας που σέβεται τη γραφή του, εκ των πραγμάτων, δημιουργεί και την προδιάθεση για κοινωνικό αυτοπροσδιορισμό και αναθεώρηση.
-Η γραφή σας δείχνει οτι σέβεστε την ελληνική γλώσσα .Την προσεγγίζετε με ευλάβεια και αναδεικνύετε την δυναμική της. Θεωρείτε οτι σήμερα η γλώσσα μας διατρέχει κίνδυνο;
-Η ελληνική γλώσσα είναι ένα απέραντο λεκτικό εργαλείο με τα προτερήματα και τα μειονεκτήματά του. Το εξαιρετικό με τα ελληνικά είναι ότι δίνουν την απίστευτη πολυτέλεια στο συγγραφέα να ανελκύσει γλωσσικό υλικό χιλιετιών, ανασκαλεύοντας και δημιουργώντας ακόρεστα με την εξελικτικότητά της.
Αυτό δίνει το εύρος στο λεκτικό ψάξιμο για να ντύσει ο συγγραφέας τους ήρωές του ανάλογα με τις ανάγκες τους.
Όσο η γλώσσα λειτουργεί, αναθεωρείται και σπουδάζεται, τόσο δεν έχει φόβο να της συμβούν δυσμένειες. Το μόνο που θα μπορεί να πάθει είναι να εξελιχθεί και να αναπροσδιοριστεί, όπως γίνεται ούτως ή άλλως με όλες τις γλώσσες του κόσμου στην ιστορία του ανθρώπου.
-Και αυτό το μυθιστόρημά σας είναι ΛΟΑΤΚΙ+ περιεχομένου. Πώς θα αντιμετωπίζατε καυστικά σχόλια ή αρνητικές αντιδράσεις ή σκληρή κριτική για το λογοτεχνικό είδος που υπηρετείτε;
-Δεν θα τα αντιμετώπιζα, δυνητικά. Τα αντιμετωπίζω ήδη από τότε που έδωσα τα πρώτα χειρόγραφά μου πριν από 24 χρόνια μέχρι και σήμερα. Δίνοντας το «Σε ψάχνω στο χρόνο» ήμουν σχεδόν σίγουρος για την αντίδραση κάποιων εκδοτικών όταν τους έστειλα το χειρόγραφο, όχι απαραίτητα περιμένοντας από αυτούς να το εκδόσουν, όσο για να καταγραφεί πλέον για άλλη μια φορά, στατιστικά η ενδιαφέρουσα αντίδρασή τους.
Ήταν ακριβώς αυτό που περίμενα, όπως άλλωστε συμβαίνει ανελλιπώς ως κατάπρωτη αντενέργεια όλα τα χρόνια που παραδίνω τα χειρόγραφά μου για ανάγνωση προς έκδοση. Υπόψη ότι όλα έχουν ΛΟΑΤΚΙ+ ως κεντρικούς κι όχι ως δευτερεύοντες χαρακτήρες.
Όσο κι αν έχουν πια απενοχοποιηθεί οι προαναφερθέντες σε μια ευρεία μερίδα της ελληνικής κοινωνίας, η σε πρώτο επίπεδο αμηχανία των περισσότερων εκδοτών –πλην του Πολύχρωμου Πλανήτη, που θέλουν εξ’ ολοκλήρου να επενδύσουν σε αμιγώς τέτοιο λογοτεχνικό περιεχόμενο- αλλά και η εχθρικότητα, η απέχθεια ή η εμφανής αδιαφορία υπό το πρόσχημα της μη αναγνωστικής εμπορικότητας δεν φαίνεται να έχει αλλάξει πολύ από την αρχή της συγγραφικής μου πορείας μέχρι και σήμερα. Και αυτό σε αντίθεση με άλλες χώρες που το συγκεκριμένο λογοτεχνικό κομμάτι όχι απλά παραγκωνίζεται αλλά είναι υποδιαιρεμένο σε κατηγορίες ανάλογα με το τι είδος ακριβώς υπηρετεί.
-Αναφορικά με τις σχέσεις των φύλων, η ελληνική κοινωνία έχει ξεπεράσει τις ηθικές της αναστολές και τα ταμπού απ’ την εποχή των ηρώων σας μέχρι σήμερα;
-Οι κοινωνίες έχουν την τάση ν’ αλλάζουν. Η ελληνική κοινωνία συνεχίζει, σαφώς όμως όχι όσο παλαιότερα, να διακατέχεται από σοβαροφάνεια σε πολλές της εκφάνσεις. Πιστεύω ότι σε αυτό έχει συντελέσει και το κομμάτι της θρησκευτικής ηθικολογίας που επιμένει να προβάλει ως μοναδικό διαπροσωπικό, οικογενειακό και κοινωνικό στυλοβάτη το ζεύγος: πατέρας- μητέρα, άσχετα αν αυτοί είναι ικανοί ή μη να έχουν παιδιά. Αυτά, επειδή ακριβώς μαθαίνουν να βασίζονται εξ’ ολοκλήρου σε τούτο το μοντέλο, γίνονται ως επί τω πλείστον ανεπαρκή στη σωστή για το καθένα ψυχολογική προβολή που αντικατοπτρίζουν και που θα τα έκανε αυτόνομα, αυτόβουλα, ισορροπημένα και ευτυχή, όπως ήταν η πρωτοποριακή επιλογή του Θεόδωρου στο μυθιστόρημά μου.
Όταν μια κοινωνία δεν σέβεται την αγάπη και προσποιείται ότι είναι μονόπλευρη, τότε η κοινωνία βιώνει, συν τοις άλλοις, φαινόμενα όπως τα διαζύγια, οι εκάστοτε απιστίες ή μόνιμες εξωσυζυγικές σχέσεις από ανθρώπους που δεν είναι ικανοποιημένοι ούτε με τον εαυτό τους αλλά ούτε και με τους άλλους γιατί απλά δεν τους δόθηκε ποτέ ο καθρέφτης του εαυτού τους αλλά ο καθρέφτης των άλλων.
-Ο Τεό πίστευε στη δύναμή του. Εσείς τι θα αλλάζατε στον κόσμο αν είχατε την δύναμη; Και τι δεν θα αλλάζατε ποτέ;
-Θα έδινα στον κάθε άνθρωπο τη δυνατότητα να δει ποιος είναι πραγματικά. Οι κοινωνίες δεν αλλάζουν εύκολα παρά μόνο, τις περισσότερες φορές δυστυχώς, αφού επιβάλλεται η γνώμη του ενός ή των ολίγων ως γνώμη του συνόλου.
Αν ο κάθε άνθρωπος μεμονωμένα είχε τη δυνατότητα να δρα με καλλιέργεια συνείδησης, θα υπήρχε και δικαιοσύνη και αγάπη και ισονομία. Η αυτοδιάθεση της ζωής, η ενσυνειδησία, η αγάπη, η δικαιοσύνη και η ισονομία είναι αγαθά που θεωρούνται αξιωματικά απροσπέλαστα από την εποχή των σοφών μας μέχρι και σήμερα.
-Πόσο διαφορετικός αισθάνεστε πως γίνατε ως συγγραφέας και ως άνθρωπος με αυτό το μυθιστόρημα; Τι κερδίσατε;
-Αυτό που αισθάνομαι και με τούτο το μυθιστόρημα είναι η ομορφιά της συναισθηματικής καταστάλλαξης ότι συνεχίζω να γράφω για τον εαυτό μου όσα χρόνια κι αν περνούν χωρίς απαραίτητα να χρειάζεται να φανεί κάποιο έργο μου στον εκδοτικό χώρο. Δίνω προς έκδοση μόνο όταν πιστεύω ότι έχω να πω κάτι σημαντικό για μένα είτε αυτό το βρίσκουν εμπορικό οι εκδοτικοί οίκοι είτε όχι. Ποτέ δεν έγραψα για τα μπράβο κανενός φίλου, συγγενή ή κριτικού ούτε για να εμπλουτίζω με αγχωτική ιδιοτέλεια τη συσσώρευση έργων στο βιογραφικό μου. Μακάρι να μπορούσα να τα είχα πει όλα σε ένα ή δυο βιβλία.
-Σας ευχαριστώ πολύ για τη συνέντευξη!
-Κι εγώ σας ευχαριστώ πολύ!
Το μυθιστόρημα του Ιωσήφ Αλυγιζάκη έχει τίτλο «Σε ψάχνω στο χρόνο» και κυκλοφορεί απ’ τις εκδόσεις Πολύχρωμος Πλανήτης, 2017
