Στην περιοχή των Ανωγείων περπάτησε ο Ορειβατικός Σύλλογος Αγίου Νικολάου, σε μια πεζοπορική διαδρομή κου «κινήθηκε» στα ιστορικά αρχαία μονοπάτια της τυπικής βραχώδης γεωμορφολογία της οροσειράς του Ψηλορείτη, με τα ιδιαίτερα μιτάτα της πλούσιας κτηνοτροφίας της περιοχής, στα ερείπια της αρχαίας Ζωμίνθου, το σημαντικότερο οικονομικό κέντρο των Μινωιτών στις παρυφές της Ίδης.

Με συνοδό και ξεναγό τον αγαπημένο ανωγεινό ορειβάτη Μανώλη Δακανάλη ανηφόρισαν από μονοπάτι που ξεκινά λίγο μετά τα Ανώγεια με κατεύθυνση την προς την ιδιαίτερη εκκλησία του Αγίου Υακίνθου στο σημείο που ο τόπος φιλοξενεί τα καλοκαίρια το διάσημο φεστιβάλ «Υακίνθεια», διασχίζοντας το πρινοδάσος της περιοχής και από την αρχαία Ζώμινθο στη συνέχεια επέστραψαν μετά από πεζοπορία 5 συνολικά ωρών στο σημείο εκκίνησης.

ANΩΓΕΙΑ
Το όνομά τους οφείλεται στην τοποθεσία που είναι χτισμένα δηλ. σε ανώγειο μέρος (άνω+γαία). Είναι επίσης γνωστά ως Αξικανώγεια (Ξιγκανώγεια) ή Μεγάλα Ανώγεια.Η κωμόπολη των Ανωγείων αποτελείται από τους οικισμούς Αρμί, Μεσοχωριό ή Μεσοχωριά, Περαχώρι, Μετόχι και Συνοικισμό. Στο δήμο Ανωγείων υπάγεται επί-
σης και το χωριό Σίσαρχα.Σύμφωνα με την ιστορία, το χωριό κατοικήθηκε για πρώτη φορά το 1182 όταν και «μοιράστηκε» η Κρήτη στα δώδεκα αρχοντόπουλα του Βυζαντίου, έχοντας την ονομασία «Βασιλικά Ανώγεια». Ωστόσο, η ιστορία των Ανωγείων χάνεται στα βάθη των αιώνων και συνδέεται αρμονικά με τη μυθολογία.
Σύμφωνα με μία εκδοχή, οι Ανωγειανοί προέρχονται από τους αρχαίους Κουρήτες, κάτι που αποτυπώνεται στα ήθη και τα έθιμα των κατοίκων του χωριού, αλλά και στην ιδιότυπη διάλεκτο, που διαφέρει κατά πολύ από τα υπόλοιπα χωριά της περιοχής και έχουν μείνει αναλλοίωτα στον χρόνο.Τα Ανώγεια θεωρούνται ως το επίκεντρο του σύγχρονου Κρητικού πολιτισμού. Από τα «σπλάχνα» του χωριού προέρχονται καλλιτέχνες που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην ελληνική πολιτιστική κληρονομιά (Νίκος Ξυλούρης και τα αδέρφια του, Βασίλης Σκουλάς, Νικηφόρος
Αεράκης, Λουδοβίκος των Ανωγείων,και άλλοι.)

ΑΓΙΟΣ ΥΑΚΙΝΘΟΣ-ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ
Ο ναός είναι πέτρινος, κυκλικός, σε σχήμα κρητικού «μιτάτου», στηριζόμενος στους κανόνες τηςυστερομινωικής αρχιτεκτονικής. Βρίσκεται σε υψόμετρο 1200μ. 12χλμ νότια από τα Ανώγεια στον Ψηλορείτη.Θεωρείται πλέον ο ‘Αγιος του έρωτα, των αγνών αισθημάτων, της δημιουργίας και της έμπνευσης. Στην αρχαιότητα, γιόρταζαν
το θάνατο και την ανάστασή του, καθώς θεωρούνταν ως μια από τις θεότητες της βλάστησης και της γονιμότητας.Στην ελληνική μυθολογία με το όνομα Υάκινθος είναι γνωστός ένας ωραιότατος νέος από τις Αμύκλες, μαθητής του θεού Απόλλωνα τον οποίο ο θεός σκότωσε κατά λάθος ρίχνοντας το δίσκο. Ο ωραίος Υάκινθος
παίζει στο δάσος και ρίχνει το δίσκο του όσο πιο μακριά μπορεί να ξεπεράσει το δάσκαλό του Απόλλωνα. Κι ο Θεός γοητευμένος από την ομορφιά του νεαρού ξεχνάει ολότελα το παιχνίδι. Ζηλεύει ο Ζέφυρος,κάνει το δίσκο να παρεκκλίνει απ’ την τροχιά του κι ο Υάκινθος πέφτει νεκρός. Ο Απόλλων έσκαψε ο ίδιος με τα χέρια του τον τάφο του Υακίνθου και από το σώμα του ή από το αίμα του έκανε να φυτρώσει για πρώτη φορά το ομώνυμο φυτό και λουλούδι. Πάνω στα φύλλα του φυτού αυτού λεγόταν ότι διακρίνονταν τα γράμματα ΥΑ ή ΑΙ, που τα συσχέ
τιζαν ερμηνευτικά με το «ΥΑκινθος»,«υΑκΙνθος», το σχετλιαστικό μόριο «αι» ή και τον Αίαντα.

ΑΓΙΟΣ ΥΑΚΙΝΘΟΣ-ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ
Η σύγχρονη λατρεία του Αγίου ξεκινά από τα Ανώγεια της Κρήτης, με τα Υακίνθεια, και εξαπλώνεται σιγά - σιγά σε όλη την Ελλάδα. Ειδικότερα, όσοι προτιμούν να γιορτάζουν τον, κατά την κρητική παράδοση, Έλληνα Άγιο της αγάπης επισκέπτονται το ναό του Αγίου Υακίνθου,τον λιτό, κυκλικό, πέτρινο κρητικό ναό που είναι κτισμένος σε υψόμετρο 1.200, στον Ψηλορείτη.Η σπίθα που έγινε αφορμή για την μεταλάμπευση της γνώσης του Αγίου Υακίνθου ονομάζεται Λουδοβίκος των Ανωγείων.Μάλιστα, ο γνωστός τραγουδοποιός αναφερόμενος στον Άγιο της αγάπης λέει: «ο Άγιος Υάκινθος σαν ιδεολογία λέγεται με τρεις κουβέντες: ο Άγιος των αισθημάτων, της ανάμνησης και της προσδοκίας τους. Για αυτό τους λέω, όταν θα πηγαίνετε στον Άγιο Υάκινθο θα ανάβετε δύο κεριά, ένα στην ανάμνηση και ένα στην προσδοκία. Σε έναν τέτοιο χώρο παράκλησης οφείλω, από τη μία, να θυμηθώ μιαν αγάπη μεγάλη που έχασα, αλλά μπορώ από την άλλη, να παρακαλέσω να με επισκεφθεί πάλι το αίσθημα. Επομένως, δεν είναι ο Άγιος του Έρωτος ο Υάκινθος, αλλά ο Άγιος της ανάμνησης των αισθημάτων και της προσδοκίας τους».

ΖΩΜΙΝΘΟΣ-1
Η μινωική θέση της Ζωμίνθου βρίσκεται περίπου στο μισό της διαδρομής από τα Ανώγεια στο Ιδαίον Άνδρον και σε υψόμετρο 1.187μ. Στο σημείο εκείνο συναντιούνταν δύο αρχαίοι δρόμοι, που έρχονταν από τα Α και τα ΒΑ, με κατεύθυνση προς το ιερό του Δία. Οι έρευνες αποκάλυψαν μία εκτεταμένη εγκατάσταση, που αποτελούνταν από ένα «Κεντρικό Κτίριο» και από το γύρω οικισμό, το συνολικό εμβαδόν της οποίας υπολογίζεται ότι εκτεινόταν περίπου στα 4.000τ.μ. Η θέση πρέπει να γνώρισε τουλάχιστον δύο φάσεις κατοίκησης, κατά την ΥΣΤΕΡΟΜΙΝΩΪΚΉ ΠΕΡΊΟΔΟ ΙΑ και την ΥΣΤΕΡΟΜΙΝΩΪΚΉ ΠΕΡΊΟΔΟ ΙΙΙ περίοδο. Το «Κεντρικό Κτίριο», που χρονολογείται στην ΥΣΤΕΡΟΜΙΝΩΪΚΉ ΠΕΡΊΟΔΟ, συνιστά τη μεγαλύτερη έως τώρα γνωστή μινωική «έπαυλη», με μήκος 54μ. και πλάτος 37μ. Το κτίριο είναι μνημειακής κατασκευής, χτισμένο από αδρά λαξευμένους σβεστόλιθους και σώζεται σε καλή κατάσταση. Οι τοίχοι του, που σώζονται σε ύψος έως και 2,5μ.,έχουν πάχος που φτάνει έως και το 1μ., ενώ η τοιχοδομία της πρόσοψης θεωρείται από τις καλύτερα διατηρημένες στην
Κρήτη. Υπολογίζεται ότι το ισόγειο του κεντρικού κτιρίου αποτελούνταν από περίπου 40 χώρους και δωμάτια.